"EL RITUAL DEL PROGRESO"

"La Critica de las Herramientas" kapitulua Ivan Illichen teorian oinarrituta idatzitako liburutik hartutako kapituluetako bat izan zen. Orain bigarren bat aztertuko dugu "EL RITUAL DEL PROGRESO" izenekoa. Kapitulu hau irakurri ondoren honako galdera hauek azaldu zizkiguten: 

GALDERAK

     Zer esaten du Illichek aurrerapen teknologikoaren inguruan, hauek maila bat gainditzen dutenean? Zein da honen ondorioa eskolei dagokionez?

Teknologia helburu bat lortzeko egiten da, baina maila batera iristean justu aurkakoa egiten hasten da. Teknologia aurrera pauso bat izan beharrean atzera pauso bat da. 

   Zergaitik sustatzen da zenbait teknologien hezkuntza nahiz eta beraien ondorio kaltegarriak nabariak izan? Honen adibideren jarriko zenuke hezkuntzaren arloan?

Zenbait teknologia sustatzen dira gutxi batzuentzat (aberatsak) onuragarria delako ekonomikoki nahiz eta horrek besteentzat kalte handiak ekarri. Benetako metak eztaltzen dira eta produktu ona izango balitz bezala saltzen dute gauza onak bakarrik azalduz (adibidez abiadura handiko trena). Hezkuntza arloan arbel digitalak altzen dituzte oso onak balira bezala hezkuntzaren gabeziak konpontzeko eta gero gaizki funtzionatzen dutenez arazo gehiago sortzen ditu. 

Interes ekonomikoengatik ere. Zeremonia bat bihurtu daiteke medikura joatea. Benetako ondorioak izkutatuta gelditzen dira. Eskola, osasuna (funciones cercanas a la magia) eta garraioa.

  Eskolaren izaera "kontraproduktiboa" ikusita, alegia, hezkuntza instituzioak ez duela ziurtatzen ezagutzaren zabalkuntza ezta berdintasunaren sustapena ere; zein izango litzateke bere benetako zentzua? Zein da honek bidaltzen dituen oinarrizko bi mezu? 

Hezkuntzako kurrikulumari buruz hitz egiten du. Kurrikulum ezkutuak erakusten digu eskolan soilik bizitzarako beharrezkoak den hori ikasi daitekela (eskolan bakarrik ikasi daiteke). Eskolatik kanpo gure kabuz ikastea gaizki dagoela eta ezinezkoa dela dio Illichek. Eskolak, gure kabuz ikasteko gaitasuna txarra dela dio, eskolaren beharra dugula eta eskolan ez bagaude ez dugula ezagutza lortuko.

1. Eskola da instituzio bakarra irakasteko. Instituziotik kanpo ez dago ezer.

2. Eskola ezagutzaren kapitalizatzailea da. Bihurtzen gaitu merkantzia.

       Zein da eskolaren papera baloreen instituzionalizazioan?

Sistemari interesatzen zaizkien interesak transmititzeko makina bat da eskola; eskolak baloreak transmititzen dizkigu. Eskola txertatu egiten ditu ideiak sistema industrialaren jarraipena ziurtatzen dutenak. 

     Eskolaren funtzionamendu sinbolikoa ekonomia garaikidearen isla al da? Zein zentzutan gertatzen hari da hau?

Desioak behar bihurtu dira. Eskolak behartzen gaitu kontsumitzera. Desiren naturaltasuna aldatu egiten dira. Beharrak sortzea. Desioa bihurtzen da beharra.

      Illich-en aburuz, zein da kapitalismoaren "mantra" aurrerapenaren harira? Zer da sortzen ari duena aurrerapenaren ideologiak?

Kapitalismoa eskolan ikasten da eta etengabe bukatzen ez den kontsumo bat da. Saltzen digute saltzen ari diren produktuak zoriontsu egingo gaituela. Berria beti hobea delaren ustea transmititzen gaituzte. 

      Teknologia izaera sakratuaren adierazpen nagusia, Illichek aipatzen duen "teknologien aginduan" (imperativo tecnológico) izango luke bere oinarri diskurtsiboa. Zertan datza kontzeptu hau? Nola lotuko zenuke gizartearen deseskolaratzearen aldarrikapenarekin?

Zerbait teknologikoki egin badaiteke hori egin behar da. Inperatibo teknologikoa: zerbait egin badaiteke, egin behar da bai ala bai.